Hiro’a n°178 – E reo To’u
Direction de la culture et du patrimoine (DCP) – Te Papa hīro’a ‘e Faufa’a tumu
E parau teie no- Ve- hiatua-i-te-ma- ta´i
Teie te tahi ‘ā’amu no vēhiatua-i-te-māta’i pāpa’ihia ‘e Patrick Rochette, tei hōro’ahia mai ‘e tōna mau metua. Parau mau, ‘ua rau atu te mau fa’ati’ara’a, ta mātou ia e fa’atura ato’a.
Nō roto teie nei ta’ata i te fēti’i ō te ta’ata ra ‘o Rahero, ‘ei tupuna nō Vēhiatua, mai teie te huru. ‘Ua fānau ‘o Rahero e piti tamāroa, e tau maeha’a. Te matahiāpō ‘o Hinapū tō na i’oa ‘e te ‘aitō, ‘oia ho’i te teina, ‘o Māreiono tō na i’oa. ‘O rāua tei parauhia ē, ‘o nā tuputupua e ha’apu’u i Taravao. E parauhia nei ‘o Paiatefauroa, ‘o te i’oa ia ō te ‘ōmore ā Vēhiatua ; ‘o Ari’imai te ‘ōti’a ō te ho’ira’a mai ïa ō te fenua Tai’arapu. Teie nei tu’ura’a, ‘o te nā ‘ō mai ra ē, nā nā tuputupua e ha’apu’u i Taravao. Teie ïa ‘o rāua, nā tōa ‘o tei ti’a mai i ni’a i muri a’e i te pau rahi ō Tai’arapu i Māra’a, ‘oia ‘o Pā’ea, ‘o tei parauhia, e pohe tō Tai’arapu i reira, i te matahiti 1300.
I te ‘anotau ō taua nā maeha’a ra, ‘oia ho’i ‘o Hinapū ‘e ‘o Māreiono, ‘ua tae tō rāua ro’o nā Tahiti tā’ātoa nei. ‘E nā rāua, ‘oia ho’i i tō rāua ‘anotau, te mā’irira’ahia teie nei i’oa Hau-mo’orere ‘e ‘ia ho’i Hau-ari’i-’ore.
Te huru ō tā rāua tāma’ira’a i te ‘enemi, e tīpapa tō rāua aro i raro i te repo mai te tāpuni māite ‘e te hā’uti’uti ‘ore tō rāua tino ; ‘e ‘ia fātata roa atu te ‘enemi, ‘ei reira rāua e ti’a mai ai i ni’a ‘a tāpārahi atu ai i te ‘enemi. ‘E nā reira noa rāua i te mau ‘arora’a ato’a, nō reira rāua te upo’oti’a ra i te tāma’ira’a. ‘Ua rahi roa te ta’ata tei pe’e iā rāua, riro atu ra ‘ei nu’u rahi roa. ‘Aita hō’ē a’e ta’ata ‘aitō i tō rāua tau. ‘O rāua ana’e iho te huru ō tō rāua ha’a tāma’i, ‘o te ‘ōmore ia ‘e te ma’a ‘ōfa’i. ‘Oia ho’i, e mea firi te taura ha’amenemene ‘a tu’u ai te ‘ōfa’i i roto. Te vai maita’i atu ra te hau i roto i tō rāua rima mai te pe’ape’a ‘ore.
‘Ua rave atu ra ‘o Hinapū i te vāhine ra iā Tetuahuri ‘e, fānau tā rāua to’opae tamari’i : Vēhiatua-’oromaito, Fa’atupua-i-te-ra’i, Tetūmanuā, Tetuahuri — ‘o te i’oa ia ō tō rātou metua vāhine ‘o tei mā’irihia i ni’a i taua pōti’i ra — ‘e ‘o Teha’amoera’a.
