Makatea

[singlepic id=300 w=320 h=240 float=left]
Päpa’ihia i te matahiti 1976 e Teriitauaroa PANI, o tei parauhia ë HEIMAU. Ua riro ei ‘orometua nö te paroita porotëtani i Makatea mai te matahiti 1947 ë 1954.

E motu huru fa’ati’ara’a e te hämanira’a ta’a’ë roa teie, i te vetahi atu mau motu nö te pae Tuamotu mä, a ta’a
noa atu ai Ma’areva mä. Makatea, o te hö’ë teie to’a rahi feo ë ‘ati ti’a a’e te motu tä’ato’a, nä ni’a iho iäna e feo
ana’e, ‘aita roa hö’ë noa a’e vähi vata, ‘ua hope roa i te ‘ï i te fenua. Ia nä te mau ‘ao’ao tätou i te hi’o iäna ë ‘ati
a’e, të ‘ite nei tätou i te hö’ë tahera’a tahito roa nö te mau feo o tei ‘ama i te auahi nö raro mai it e fenua. Ia
au i te mau tuatäpapara’a a te feiä ‘aravihi, e mau fenua teiei o tei tupu mai nä raro i te moana ; o tä te auahi
fenua i türa’i mai i ni’a i te ‘iriätai i muta’a iho ra, e vai noa atu ai, ‘aita i mo’e fa’ahou.
O te huru fa’ati’ara’a ïa e te hämanira’a nö teie nei motu nö Makatea.

E aha te aura’a nö töna i’oa ?

E motu i’oa aura’a huru rau roa teie motu nö Makatea . Teie vetahi mau aura’a nö töna i’oa :
1 – Makatea te i’oa i muta iho ra, o  » Papa-tea « , ‘oia ho’i o  » Papa ‘uo’uo « .
2 – Makatea, te tahi aura’a  » ‘Öfa’i pe’e ätea « , mai te hö’ë mauha’a iti faufa’a ‘ore roa e ravehia nei e te mau
‘aito nö te ‘aro i te ‘enemi, e taura noa a tu’u ai i te ‘öfa’i i roto a huitä atu ai.
3 – Makatea, e parau-ato’a-hia  » Mata ätea « , mai te huru o te ta’ata o te reira fenua, e mea ätea tö rätou mata
te tahi i te tahi, o tä te tua ihu i fa’ata’a.
4 – Makatea, te tahi ato’a aura’a nö teie i’oa :  » Te mata o Ätea « , ‘oia ho’i te mata o te atua ra o Ätea. O te reira
te ti’aturira’a mau a te ta’ata nö te tau tahito.

E teie töna pehepehe

E haere ri’i au i tai e hi’ohi’o ri’i au i te huru o te ‘äi’a.
Ua ‘oi’oi te mata o Ätea, e manini fa’atere tö ‘outou i Tavahi
E haruru pa’a’ina te miti i te pari, ua fëto’ito’i te ‘are o te moana
E mara’amu te mata’i e farara nei, tä’amu te aroha ia’ü ë,
Makatea teie i te feo rautara ‘äno’i i te repo püre’a,
Makatea teie i te papa teatea, vaira’a i te ‘ino o te manu,
Te Aeti’a ta’u hi’ora’a mai, ua türehurehu te moana,
Makatea teie i te feo taratara, tähiri te hau’a o te maire
Maire ri’i hu’a nö Makatea nui, höhore tö ma’a pa’a iti,
Makatea teie i te one hu’a tea, mohimohi te mata o te ‘aito,
Të ti’ati’a ra te ‘aito ro’o nui, peipei i täna ‘ömore,
Verohia Pähara i te ‘are o te moana, o te ‘ömore ïa a Tangaroa
Makatea teie i te feo rautara, ‘äno’i i te repo püre’a
Makatea teie i te feo taratara, tähiri i te hau’a o te maire
Makatea teie i te one hu’a tea, mohimohi te mata o te ‘aito

Ta’o tämau ‘ä’au

Art (moyen) = räve’a, ‘aravihi, pa’ari
Art (habileté) = ‘ihi, ano’ite, ‘ano’ihi,
Art (exprime la beauté) = ha’anihinihi
Artiste = tahu’a ha’anihinihi, tahu’a ano’ihi, tahu’a ano’ite
Artisan = rima’ï, tahu’a
Artisan accompli = tahu’a ‘ati
Artisan qui écoute tout le monde et gâche tout = tahu’a matarau
Dieu des artisans : Ta’ere mä’opo’opo